کامران پزشکی وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در نخجوان با اشاره به اهمیت حفظ و تقویت هویت ایرانی و اسلامی در میان ایرانیان خارج از کشور، به ویژه نسل‌های جدید، توضیح داد: دوری جغرافیایی، قرار گرفتن در معرض فرهنگ‌های مختلف و تغییر سبک زندگی، گاهی باعث می‌شود پیوندهای فرهنگی و اعتقادی این نسل‌ها با ریشه‌های خود سست شود. برای مقابله با این روند، باید از ابزارهای متنوع فرهنگی و آموزشی بهره برد. ایجاد مدارس ایرانی در خارج از کشور با برنامه درسی دوگانه (زبان و ادبیات فارسی در کنار آموزش‌های رسمی کشور میزبان) یک ضرورت است. همچنین، برگزاری مراسم ملی و مذهبی مانند نوروز، دهه فجر، اعیاد اسلامی و یادبودهای ملی، با حضور نسل جوان می‌تواند حس تعلق به وطن و دین را تقویت کند.

وی افزود: در دنیای امروز، استفاده از شبکه‌های اجتماعی، فیلم‌های کوتاه، پادکست‌ها و محتوای چندرسانه‌ای برای انتقال ارزش‌های فرهنگی بسیار مؤثرتر از روش‌های سنتی عمل می‌کند.

بهره‌مندی از ظرفیت‌های علمی، تخصصی و اقتصادی ایرانیان خارج از کشور در راستای پیشرفت و توسعه کشور

پزشکی درباره سازوکارهایی که برای انتقال میراث فرهنگی و زبانی به طور مؤثر در بین ایرانیان خارج از کشور وجود دارد، بیان کرد: انتقال فرهنگ و زبان به نسل‌های بعدی ایرانیان خارج از کشور تنها با سخنرانی یا آموزش رسمی ممکن نیست؛ این فرآیند باید از طریق تجربه‌های ملموس و جذاب صورت گیرد. برای مثال، اردوهای فرهنگی در ایران که شامل بازدید از اماکن تاریخی، موزه‌ها و مراکز هنری باشد، تأثیری عمیق بر نوجوانان و جوانان خواهد گذاشت. برگزاری کلاس‌های آنلاین آموزش زبان فارسی، ادبیات کلاسیک و هنرهای سنتی مانند خوشنویسی یا موسیقی ایرانی نیز در این زمینه مؤثر است که البته این مهم در برخی از نمایندگی های فرهنگی در حال انجام است ولی کافی نیست. علاوه بر این، جشنواره‌های هنری و مسابقات فرهنگی میان ایرانیان خارج از کشور فرصتی فراهم می‌کند تا جوانان نه‌تنها با فرهنگ خود آشنا شوند، بلکه به آن افتخار کنند و آن را به دوستان غیرایرانی معرفی کند.

 وابسته فرهنگی ایران در نخجوان درباره چگونگی بهره‌مندی از ظرفیت‌های علمی، تخصصی و اقتصادی ایرانیان خارج از کشور در راستای پیشرفت و توسعه کشور ابراز کرد: جامعه ایرانیان خارج از کشور مجموعه‌ای گسترده از استادان دانشگاه، پژوهشگران، کارآفرینان و متخصصان برجسته در حوزه‌های مختلف است. این ظرفیت عظیم می‌تواند به موتور محرک توسعه علمی و اقتصادی ایران تبدیل شود، به شرط آنکه بسترهای امن همکاری شفاف و عملی فراهم آید. ایجاد بانک اطلاعاتی از نخبگان ایرانی خارج از کشور، برگزاری کنفرانس‌های علمی مشترک و دعوت از این افراد برای تدریس یا اجرای پروژه‌های مشترک در دانشگاه‌های ایران، گام‌های مهمی در این مسیر است. از منظر اقتصادی نیز، تسهیل قوانین سرمایه‌گذاری، تضمین امنیت مالی و ارائه مشوق‌های مالیاتی می‌تواند سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور را به سوی پروژه‌های زیربنایی و فناورانه در ایران هدایت کند.

 وی درباره راهکارهای تسهیل همکاری و مشارکت دیاسپورای ایرانی گفت: یکی از مشکلات همیشگی، نبود ساختارهای هماهنگ‌کننده برای مشارکت فعال ایرانیان خارج از کشور در امور فرهنگی، علمی و اقتصادی ایران است. ایجاد شوراهای تخصصی در کنار سفارتخانه‌ها و رایزنی‌های فرهنگی می‌تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا کند. این شوراها باید به‌عنوان پل ارتباطی میان نخبگان خارج از کشور و نهادهای داخل ایران عمل کنند و زمینه اجرای پروژه‌های مشترک را فراهم سازند. علاوه بر آن، توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و ایجاد پلتفرم‌های آنلاین برای ارائه ایده‌ها، مشاوره‌ها و طرح‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند تعامل را تسهیل کرده و از بروکراسی‌های پیچیده بکاهد.

مسئول خانه فرهنگ ایران در نخجوان درباره روش های استفاده از ایرانیان خارج از کشور به عنوان سفیران فرهنگی و حامیان منافع ملی در صحنه بین‌المللی توضیح داد: این موضوع در مسیر اجرای یک سلسله از اقدامات حمایتی خود به خود انجام خواهد شد. اما به طور یقین ایجاد حس تعلق خاطر و روحیه ملی موجب خواهد شد تا ایرانیان خارج از کشور  نقش سفیران فرهنگی و حتی مدافعان منافع ملی ایران را ایفا کنند. آنان با حضور در دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و مراکز علمی جهان، این امکان را دارند که تصویری واقعی‌تر و مثبت‌تر از ایران ارائه دهند. برای تحقق این هدف، باید آموزش‌هایی در زمینه دیپلماسی عمومی، مهارت‌های ارتباطی و آشنایی با مسائل بین‌المللی به این افراد ارائه شود.

وی ادامه داد: معرفی و الگوسازی از چهره‌های موفق ایرانی در زمینه‌های علمی، ورزشی و هنری می‌تواند الهام‌بخش نسل جوان باشد و تصویری روشن از فرهنگ و تمدن ایرانی در سطح جهانی ترسیم کند.

نقش ایرانیان خارج از کشور در ایجاد همدلی و همبستگی

پزشکی درباره راه های تعامل سازنده با جامعه ایرانیان خارج از کشور و رفع دغدغه‌های آن‌ها در ابعاد سیاسی و اجتماعی بیان کرد: ایرانیان خارج از کشور گاه با مشکلات اداری و حقوقی مواجه هستند که ارتباط آن‌ها با سرزمین مادری را دشوار می‌سازد. دیجیتالی‌سازی خدمات کنسولی، ایجاد سامانه‌های آنلاین برای صدور گذرنامه، مدارک هویتی و سایر امور حقوقی می‌تواند بسیاری از این مشکلات را حل کند. در کنار این، ارائه خدمات بانکی و بیمه‌ای ویژه ایرانیان مقیم خارج، و تدوین قوانین شفاف درباره تابعیت و حقوق دوگانه، زمینه‌ای فراهم می‌کند تا این افراد با اطمینان بیشتری به سرمایه‌گذاری و مشارکت در پروژه‌های ملی بپردازند.

وابسته فرهنگی ایران در نخجوان با اشاره به نقش ایرانیان خارج از کشور در ایجاد همدلی و همبستگی در کشور گفت: ایرانیان خارج از کشور در بزنگاه‌های تاریخی و بحران‌های بین‌المللی نشان داده‌اند که علی‌رغم فاصله جغرافیایی، دل در گرو وطن دارند و در مواقع حساس، با همبستگی مثال‌زدنی از منافع و ارزش‌های ملی دفاع می‌کنند. نمونه روشن این مسئله در جریان حمله رژیم صهیونیستی و جنگ ۱۲ روزه بود که ایرانیان در کشورهای مختلف با حمایت وانتشار گسترده پیام‌های همبستگی در شبکه‌های اجتماعی و همکاری با نهادهای بشردوستانه، همدلی و اتحاد خود را به نمایش گذاشتند. این همبستگی می‌تواند الگویی برای مشارکت ایرانیان در سایر حوزه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی باشد و نقش مؤثری در تقویت انسجام ملی و حمایت از سیاست‌های کلان کشور ایفا کند.

پزشکی درباره چالش های رایزنان و نمایندگان فرهنگی کشور در ارتباط با ایرانیان خارج از کشور و ارائه خدمات بیشتر به ایشان بیان کرد: رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور با چالش‌های متعددی مواجه هستند؛ محدودیت منابع مالی، کمبود نیروهای متخصص، موانع اداری و گاه محدودیت‌های سیاسی کشور میزبان، مانع از اجرای برنامه‌های گسترده فرهنگی می‌شود. برای حل این مشکلات، باید بودجه فرهنگی افزایش یابد، همچنین بایستی از ابزارهای نوین ارتباطی برای تعامل با نسل جوان بهره‌گیری شود. رایزنان فرهنگی در صورتی می‌توانند موفق عمل کنند که علاوه بر زبان و فرهنگ کشور میزبان، به رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی نیز تسلط کافی داشته باشند.